Birol BOZKURT
Türkiye son yıllarda düşük faiz politikasından yavaş yavaş vazgeçiyor. Seçimlerin ardından oluşturulan yeni ekonomi yönetimi reel siyasete geçiş sürecini başlatmış ve buna bağlı olarak yeni Merkez Bankası yönetimi iki ayda politika faiz oranlarını 900 baz puan artırarak kademeli sıkılaştırma sürecini başlatmıştır.
Bu durum bankaların kredi ve mevduat faizlerini de etkiledi. Seçim öncesi yüzde 50’lere varan mevduat faizi yüzde 25’e gerilerken, kredi faiz oranlarında bunun tersi bir durum yaşanıyor. Kamu bankaları faiz oranlarını seçim öncesine göre 15 puandan fazla artırdı. Bazı özel bankalar da ihtiyaç kredisi faiz oranlarını aylık yüzde 5’in üzerine çıkardı.
Sadeleştirme adımları kredi faizlerini artırdı
Merkez Bankası bir önceki kararı ile piyasa mekanizmasının işlerliğini artırmak amacıyla menkul kıymet tesisi uygulamasını faize kıyasla basitleştirmişti. Buna göre, kredi kartı nakit kullanımı ve kredili mevduat hesabına uygulanan aylık azami faiz oranı yüzde 2,89’a yükseltildi.
Ayrıca TL ticari krediler için yüzde 3 olan aylık büyüme limitinin yüzde 2,5 olarak belirlenmesine karar verildi. Taşıt kredilerinde yüzde 3 olan vade sonu büyüme oranının yüzde 2 olarak belirlenmesine, ihtiyaç kredilerinde herhangi bir değişiklik yapılmadan yüzde 3’lük limitin korunmasına karar verildiği açıklandı. Tüm bu düzenlemelerin ardından bankalar kredi faiz oranlarını artırmaya başladı.
Kredi faizlerinde yeni sıkılaştırma adımları
Tüm bunlara ek olarak, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), finansal istikrarı güçlendirmek için kredilerde yeni sıkılaştırma adımları attı. Kurulca sermaye yeterliliği standart oranlarının hesaplanmasında dikkate alınan risk ölçeklerinin artırılmasına karar verilmiştir.
Buna göre, ihtiyaç kredileri, bireysel kredi kartları, binek araç edinme amaçlı taşıt kredileri, taşıt kredileri ve tüketicilerle yapılacak finansal kiralama işlemlerinde risk yükü yüzde 150’ye çıkarıldı. Ayrıca kredi kartlarında; Havayolları, seyahat acentaları ve konaklama ile ilgili yurt dışı harcamalarında taksit uygulamasına son verildi.
Bireysel kredi faizleri artacak
BDDK ayrıca konut hariç tüm bireysel kredilerin (kredili mevduat ve kredi kartları dahil) risk yükünü yüzde 150’ye çıkardı. Bu sayede söz konusu faiz oranları yükselmiş olacaktır. 2021 yılında risk yükü, vadesi 1-6 ay olan kartlarda yüzde 100’e, 6 aydan uzun olanlarda yüzde 150’ye, ihtiyaç kredilerinde 1-12 ay kredide yüzde 100’e, ihtiyaç kredilerinde yüzde 150’ye yükseltildi. 12 aydan uzun. Taşıt kredileri için risk ölçeği yüzde 75 idi.
Kamu bankaları kredi faizlerini artırdı
Merkez Bankası’nın son toplantısında faiz oranını 250 baz puan artırma kararının ardından kamu bankalarında kredi faiz oranları hızla yükseldi. Seçim öncesi aylık yüzde 1,94 olan ihtiyaç kredisi faizi, seçim sonrası aylık yüzde 2,64’e yükseldi. Aylık taşıt kredisi faizleri yüzde 2,45’ten yüzde 2,65’e yükselirken, konut kredisi faizleri yüzde 2,19’dan yüzde 2,49’a yükseldi. Bu oran seçim öncesi yüzde 1,67 idi. Yaklaşık bir yıldır ticari müşterilere uygulanan kredi kısıtlamasına benzer şekilde ihtiyaç kredisi kullanmak isteyen vatandaşlara da uygulanıyor. Mayıs ayında ihtiyaç kredisi musluklarını kesmeye başlayan kamu bankaları, şu anda maksimum 70 bin TL’ye kadar ihtiyaç kredisi veriyor.
Özel bankalarda kredi faizleri artıyor
Kamu bankalarının ardından özel bankalarda da kredi faiz oranları yükseldi. İhtiyaç kredisi faiz oranları bankadan bankaya değişirken 50 bin TL 12 ay taksitli kredi için yüzde 1.89 ile yüzde 4.99 arasında değişen oranlarla karşılaşıyoruz. Sayı ne kadar yüksek olursa, faiz oranı da o kadar yüksek olur. 100 bin TL’lik ihtiyaç kredilerinde en yüksek faiz oranı yüzde 5’i geçiyor. Özel bankalarda taşıt kredisi faiz oranları %2,85 ile %4,89 arasında değişmektedir. Konut kredisi faiz oranları ise %2,39 ile %3,40 arasında değişmektedir.
Mevduat faizleri son bir ayda 12 puan düştü
Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan, 3. Enflasyon Raporu sunumunda mevduat faizlerindeki düşüşün devam ettiğini vurguladı. TCMB verilerine göre mevduatta büyük paya sahip olan 1-3 ay vadeli mevduatta ortalama faiz oranı 21 Temmuz haftası itibarıyla ortalama yüzde 30,4’e geriledi. mevduat faizi yüzde 42 ile 23 yılın zirvesine ulaştı. Mevduat faizlerinde son dönemde yaşanan düşüşle birlikte son 1 ayda yaklaşık 12 puanlık düşüş gözlendi. KKM faiz oranlarında da durum farklı değil. Bankalar KKM’ye yüzde 17,5 ile yüzde 36 arasında değişen oranlarda faiz veriyor.
Tüketici kredisi hacmi azaldı
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından haftalık olarak yayınlanan bültene göre, sektörün kredi hacmi 115 milyar 659 milyon 8 lira artarak 10 trilyon 137 milyar 70 milyon liradan 10 trilyon 252 milyar 729 milyon liraya yükseldi. 21 Temmuz’un prestiji. Bankaların kullandırdığı ihtiyaç kredileri uzun bir aradan sonra gerilemeye başladı. 21 Temmuz prestijiyle birlikte ihtiyaç kredisi tutarı 2 milyar 44 milyon lira azalarak 1 trilyon 401 milyar 395 milyon lira oldu. Söz konusu kredilerin 440 milyar lirasını konut, 84 milyar 184 milyon lirasını taşıt, 877 milyar 211 milyon lirasını ihtiyaç kredisi oluşturdu.
